با موفقیت سری بازی Sonic the Hedgehog شرکت سگا برخی از بازی های کلاسیک خود را احیا می کند توسط رسول طهماسبی
با موفقیت سری بازی Sonic the Hedgehog شرکت سگا برخی از بازی های کلاسیک خود را احیا می کند توسط رسول طهماسبی
با موفقیت سری بازی Sonic the Hedgehog شرکت سگا برخی از بازی های کلاسیک خود را احیا می کند توسط رسول طهماسبی
توسط سعید زعفرانی در ۳ دی ۱۳۹۶ , ۲۰:۰۰ فیلم تازه‌ی «دارن آرنوفسکی» (Daren Aronofsky) که با نام !Mother منتشر شده، تنها یک فیلم نیست. فیلم به مثابه‌ی تاریخ تمدن است. فیلم است در مقام تحلیل رفتار بشر. فیلم است در کارکرد پیچیده‌ی جامعه‌شناسی. منتقدِ سرسختِ مذهب است و نیازمند توجهی عمیق و موشکافی به جا و درست. در ادامه با نقد و بررسی فیلم !Mother همراه دنیای بازی باشید. دارن آرنوفسکی متعلق به نسلی از کارگردانان است که نگاه ویژه‌‌ی خود را با قواعد فیلم‌سازی مدرن هالیوود همسو کرده و تلاش کردند در فضایی مملو از فیلم‌های سطحی، بی هویت و عقیم، حرف دلشان را به زبان سینما بزنند. آرنوفسکی یکی از انگشت‌شمار فیلم‌سازانی است که توانسته در طول مسیر فیلم‌سازی خود حداقل روند ثابتی را طی کند و اگر حتا نخواسته و یا نتوانسته از لحاظ فنی عرض اندام کند، هر بار حرف تازه‌ای برای گفتن داشته باشد. شاید شما هم بر این باور باشید که در مقطعی از تاریخچه‌ی فیلم‌سازی این نخبه‌ی سینما، او دچار تزلزل شد. در واقع در مقطعی، هالیوود همچون راهزنی تلاش کرد تا هویت کارگردانی آرنوفسکی را به یغما ببرد. آن زمانی که فیلم کشتی‌گیر را ساخت و توسط اعضای آکادمی تحویل گرفته شد، شاید خودش هم نمی‌دانست که این گرگِ حاضر در لباس میش، برای آینده‌ی فیلم‌سازی او چه نقشه‌ای دارد. قوی سیاه را آن‌طور کارگردانی کرد که مطابق میل طبقه‌ی فرهیخته‌ی هالیوود باشد و حتما جایزه بگیرد و درست زمانی که آن‌ها فکر می‌کردند توانسته‌اند یک نویسنده و کارگردان دیگر را تصاحب کنند و خط فکری او را به قهقرا بکشانند، به سراغ داستان نوح رفت و همه‌ی معادلات را بر هم زد. درست زمانی که کم‌تر کسی از آرنوفسکی انتظار خلق یک شاهکار داشت، او بهترین قصه‌ی خودش را نوشت و بهترین فیلمش را کارگردانی کرد و آن را «مادر!» (!Mother) نام نهاد. باید برای رعایت انصاف هم که شده فیلم جدید آرنوفسکی را فقط و فقط ستود. کسانی که به بدگویی از فیلم می‌پردازند را نباید جدی گرفت. آن‌ها یا جهانِ بی‌نظیر این فیلمساز فوق‌العاده را درک نکرده‌اند یا قادر به دریافت ظرافت‌های داستان نبوده‌اند. فیلم !Mother یک اتفاق فوق‌العاده است. نقطه‌ی عطف فیلم‌سازیِ نویسنده و کارگردانی است که با تسلطی خیره کننده به بیان داستانی می‌پردازد که فوق‌العاده بکر است. نگاهی که مختص به او است. شاید پیش‌تر فقط در فیلم Viridiana چنین نگاهی در تاریخ سینما دیده شده باشد. و یا فیلم‌های رادیکال به درد نخوری مثل تانگوی شیطان. اما، هیچ‌کدام چنین ظرافتی را در به نقد کشیدن باورهای جمعی انسان‌ها به کار نبرده‌اند. هیچ‌کدام از فیلم‌های تاریخ سینما شبیه به !Mother نیستند و نمی‌توانند باشند. اگر فیلم بچه‌ی رزماری را دیده باشید، فیلم برای شما جذابیت بیشتری پیدا خواهد کرد. اما این پایان ماجرا نیست. آرنوفسکی اگرچه می‌تواند تمام و کمال مفاهیم مورد نظر خود را به مخاطب فیلمش منتقل کند، با دست‌یازی به شاهکار پولانسکی، حس دوگانه‌ای را در مخاطب ایجاد میکند. از ابتدا تا انتهای فیلم، آشنایی با فیلم بچه‌ی رزماری شما را تهدید میکند. این چه قصه‌ای است؟ آیا یک استعاره‌ی دیگر از حاملگی مادر شیطان است؟ این خانه کجاست؟ همان تکه از جهنمی است که نطفه‌ی شیطان در آن بسته میشود؟ تصاویر مدام این فکرها را وارد ذهن شما می‌کنند. آیا در پایان این فیلم هم شیطانی متولد میشود؟ فیلم مشخصا از سبک کارگردانی بی‌نظیر پولانسکی در بچه‌ی رزماری و همچنین در فیلم عجیب Repulsion تاثیر پذیرفته است و این را مدام به ما یادآوری میکند. اما نه به تقلید کشیده میشود و نه به بازگویی، بلکه از این دانش مضاف مخاطب استفاده میکند و قدرت نفوذ خود را چند برابر. فیلم !Mother بارها و بارها از موتیف‌های بچه‌ی رزماری و ماجرای حاملگی او استفاده میکند، طعنه می‌زند و بعد در کمال خونسردی از آن فاصله می‌گیرد تا داستانِ خودش را، افکار خودش را روایت کند و به معرض نمایش بگذارد. هنرمندانه، ظریف و با تسلط کاملِ کامل. اما داستان !Mother واقعا چیست؟ واقعا آرنوفسکی به چه چیزی می‌پردازد؟ او یک جهان استعاری مسحور کننده بنا میکند و در آن با تمام کنایه‌ها و ارجاعات دانشمندانه‌ی خود، به نقد رویکرد انسان به زندگی دین‌دارانه دست می‌زند. در فیلم !Mother دارن آرنوفسکی در تلاش است که به خود بقبولاند هر چیزی که در این زمانه گریبان‌گیر نوع بشر شده در نتیجه‌ی سرپیچی اولیه‌ی او بوده از قوانین مادر. او برای روایت قصه‌ی خود بارها به سراغ انجیل و روایات مذهبی می‌رود، آن‌ها را واکاوی میکند و بعد روایت مد نظر خود را به دست میدهد. قصه‌ی خلقت از ابتدا مو به مو در این جهان استعاری روایت میشود. مادر شاهد سرپیچی آدم و حوا (بله بله خودشان) از دستور پدر (شاعر، خدا، ابلیس – هر کدام که بیشتر حال میکنید) است و تلاش خود را میکند تا آن‌ها به میوه‌ی ممنوعه (قلبِ، الماس، Apple of Eden) نرسند. پدر بهشت را ممنوع میکند. مادر تلاش میکند تا از آن‌جا که میداند حریف او نمی‌شود خانه را به بهشت تبدیل کند. می‌گوید من اینجا را به بهشت تبدیل میکنم. مادر، بعد، شاهد برادرکشی است. اولین خون ریخته میشود و تا ابد گریبان آدم‌ها را می‌گیرد. رد خون تا پایان بشریت بر این خانه می ماند. چه طور آرنوفسکی جهانی به این ظرافت ساخته است؟ و چطور شما می‌گویید که این فیلم بد است؟ چطور جادوی سینما را نمی‌بینید؟ آیا نمی‌اندیشید؟ زمین، هزاران سال است که شاهد حماقت‌ها و ندانم‌کاری‌های انسان است. گاه قهر کرده و گاه از سر ترحم باران رحمت باریده است، اما هیچ‌گاه خود را از پدر دریغ نکرده و از میهمانانش. حتا زمانی که فرزندش را فدا کرد. کدام شاعر و نویسنده‌ای تا پیش از این، تمام تاریخ بشر را از زاویه‌ی دید مادرِ سخی و مهربان او روایت کرده است؟ کدام هنرمندی تا پیش از این توانسته درد و رنج مادر را به تصویر بکشد و این‌قدر قدرتمند و نافذ و منحصر به فرد هم؟ فراموش نکنید که زاویه‌ی دید فیلم چیست. دوربین از ابتدا، تا لحظه‌ی نابودی مادر (و جایگزینی‌اش با مادر بعدی) همواره در کنار او است. ما همه‌ی ماجرا را آن‌گونه میبینیم که مادر می‌بیند. آیا این تمام چیزی که برای اثبات نبوغ کارگردانی آرنوفسکی نیاز داریم نیست؟ برای کشف همه‌ی رازهای فیلم !Mother و پی بردن به جادوی آن، باید وقت زیادی بگذارید و دقت زیادی به خرج دهید. دانش کافی هم داشته باشید. ارجاعات فیلم بی‌نظیر است و بی‌شمار. بی پرده است و در عین حال پوشیده. مادر به انیگمایی شبیه است که در صورت کشف رمز اصلی آن (بیت‌المقدس) تا پایان، لحظه به لحظه واضح است. هر آن‌چه در فیلم اتفاق می‌افتد، گویی برای خلق صحنه‌ی میلاد مسیح به وجود آمده است. روایتی که پیروان هر دینی به آن معتقدند. اما طبق نظر فیلم، این بار اولی نیست که جهان خلق شده. پس هر بار بهانه‌ای داشته است. و این موتیفِ تکرار در پایان تکمیل میشود. فیلم به عنوان اصلی‌ترین حرف خود در روایت انجیل، تکرار سرنوشت شوم بشر را متذکر میشود. چیزی به وجود می‌آید که محکوم به نابودی است. صفر پیدایش هر بار به آپوکالیپس می‌انجامد. خدا هیچ را خلق میکند که در پایان به هیچ منجر شود. خالق هر بار عالِم به ندانم‌کاری آدم است و ادای عصبانیت را در می‌آورد و او را از درگاه خویش می‌راند. از بهشت بیرون می‌اندازد تا به دوزخ برساند و دوباره قلب مادر را به چنگ آورد، میوه‌ی ممنوعه را روی طاقچه بگذارد و آفرینش را از نو آغاز کند. (برگردیم به تاثیرپذیری تصویری آرنوفسکی از فیلم بچه‌ی رزماری. آیا او با این کار می‌خواهد ما را در دام سوال وحشت برانگیز خدا=شیطان؟ بیاندازد؟) با مادری دیگر. فیلم !Mother وحشتناک است. آیا انسان بالاخره تصمیم می‌گیرد در یکی از ادوار تاریخِ تکرارشونده‌ی خود، حماقت را کنار بگذارد، به مادر پناه ببرد، فرزندش را دوست بدارد و افراط پیشه نکند؟ آیا انسانی که ما هستیم، ممکن است بتواند جلوی حرص خود را بگیرد و از فاجعه، از نابودی، از تبدیل شدن فردوس (مادر، زمین) به دوزخ (به آتش ویران‌گر وعده داده شده) پیشگیری کند؟ انسانی که ما هستیم؟ هرگز! آرنوفسکی در فیلم !Mother اصلی‌ترین نقد خود را در صحنه‌هایی پرشتاب و پر همهمه درست پیش از میلاد فرزند خدا (مسیح، موعود) به نمایش می‌گذارد. آن‌جا که همه گرم افراط و تفریط در پرستش هستند. آن‌جا که خشونت حرف اول را می‌زند. خون، خون را پاک میکند. صحنه‌هایی که به مرور تاریخ خشن بشر می‌مانند. صحنه‌هایی بسیار آشنا. صحنه‌هایی یادآور نمادین‌ترین وحشت‌های دوران ما. از جنگ، شورش، ترور، داعش و هر آن‌چه از پس «مذهب» ساخته شده است. از همه‌ی آن‌چه به زعم فیلمساز، به نابودی نوع بشر منجر میشود. به آخرالزمان. فیلم !Mother کوبنده و بی‌رحم است. داستانی است سراسر غم و افسوس و یادآوری احمقانه‌ترین اشتباهات و نافرمانی‌ها و ناشکری‌های انسان در طول تاریخ زندگی بشر. تاریخی که قرار است باز هم به صفر برسد و باز هم از صفر شروع شود. باز هم خالقی عاشق میشود. باز هم طرفداری پیدا میکند. باز هم زن از استخوان (دنده – rib) مرد به وجود می‌آید. باز هم… بهشت در آتش خواهد سوخت.