[رپورتاژ آگهی] بازی های محلی ایرانی

بازی‌های بومی و محلی در هر جغرافیا و اقلیمی برگرفته از فرهنگ و آداب و رسوم آن منطقه است. این بازی‌ها متناسب با ویژگی‌های فرهنگی حاکم بر هر منطقه شکل می‌گیرند.

بازی و سرگرمی های دوران کودکی که بخش شیرین زندگی هر فرد را در بر می گیرد، یکی از بخش های فراموش نشدنی زندگی هر فرد را تشکیل می دهد بازی هایی که در زیر به آنها اشاره شده است تنها قسمتی از فرهنگ فراموش شده در بین بچه های امروزی است، جالب است بدانید در گذشته برخی از این بازی های محلی ایرانی در بین افراد تا سن ۴۰ سالگی نیز رواج داشته است.

بسیاری از ورزش‌های بومی و محلی در روستاها و حتی شهرهای ایران در حال فراموشی است، اما اخیرا تلاش‌هایی صورت گرفته تا بازی‌های بومی و محلی مناطق مختلف استان ها با برگزاری مسابقات احیا شود.

یکی از بازی‌های معروف (سپک تاکرا) که‌ کشورهای آسیای شرقی مدعی هستند زادگاه این ورزش آنجاست، در سال‌های قبل از انقلاب در روستاهای مازندران به عنوان پاپلیس بازی رواج داشته است.

کشتی لوچو (مازندران) :

کشتی لوچو از کشتی ها و بازی های محلی مازندران است و در گذشته در مراسم عروسی اجرا می شد.

اما امروزه در بعضی از نقاط استان این کشتی همه ساله در تابستان بعد از وجین شالی، هنگام فراغت کار روستاییان ، انجام می شود.

بازی‌های محلی استان کرمانشاه نقش در فرهنگ و آداب و رسوم خاص کردها دارد و در حال حاضر ۲۰۰ بازی محلی در استان کرمانشاه وجود دارد.

از جمله بازی‌های محلی استان کرمانشاه بازی ارچن است که مختص سنین ۱۰ الی ۱۵ است و زمان انجام آن فصول پاییز و زمستان است.

بازی کتک‌پرانى (اسلام‌آباد غرب) :

به‌هنگام آوردن عروس به خانه داماد، جوانان و بزرگان ورزیده و سوارکار دست به عملیات نمایشى جالبى مى‌زنند. هر سوار یک کتک خوش‌خط و خال و زیبا در دست گرفته و شروع به تاختن در اطراف کاروان عروس مى‌کند و با پرتاب کتک خود در حین تاختن به زمین و گرفتن مجدد آن باعث حیرت و شگفتى بیننده مى‌شود. به ازاء هر پرتاب کتک و گرفتن یا عدم گرفتن آن، از سوى سر سوارکاروان امتیازى به سوارکار داده و یا امتیازى از او کم مى‌شود. البته این امتیازها فقط لفظى است و از نظر مورد توجه قرار گرفتن سوارکار نزد مردم اهمیت دارد.

شهرها و روستاهای مختلف جهت حفظ روحیه جمعی و ایجاد نشاط و شادی در میان اهالی به برگزاری بازی ها و مسابقات سنتی می پردازند و فرهنگ شهر خود را زنده نگه می دارند در این میان ما با هدف آشنایی با بازی های سنتی استان قزوین آنها را مورد بررسی قرار می دهیم.

در استان قزوین بازی های سنتی از تنوع خاصی برخوردار هستند، جرنگ جرنگ و سنگ کرنو بازی های سنتی روستای رزجرد قزوین می باشند ه با تشریح آنها می پردازیم.

جرنگ جرنگ (قزوین) :

برای شروع این بازی حداقل به چهار نفر به عنوان بازیکن و یک عدد کمربرند نیاز است در این بازی دو نفر به عنوان داور انتخاب می شوند و در مکان مشخصی می نشینند و رنگ خاصی را با هم دیگر در میان می گذارند، در حالی که هیچ یک از بازیکنان شرکت کننده از آن رنگ اطلاعی ندارند پس از انتخاب رنگ توسط داوران، بازیکنان کنار یکدیگر و روبروی داوران در صفی می ایستد و جهت تشخیص رنگ با هم رقابت می پردازد یک سر کمربرند در دست داور و سر دیگر آن در دست بازیکنی که قرار است رنگ را تشخیص بدهد قرار می گیرد و سوال و جواب ها به این صورت مورد پرسش قرار می گیرد.

بازى‌هاى محلی تهران عبارتند از:

آب اومد کدوم آب، آبجى نساء، آسیاب بچرخ، آسیاب بشین، آفتاب مهتاب چه رنگه، آن مان نبارا، اتل متل توتوله، اِشن‌قَر، الک دولک، اوسا بدوش زن اوسا ندوش، باقالى به چندمن، بامبک، بره‌غُزی، پنج دوک، پنجره، پِنشت، تاب‌بازی، ترکه‌بازی، ترنابازی، تیرون‌بازی، جست‌و خیز، جفتک چارکش، چال مال خدا، چرخک، چشمک، چوب‌توپ، حسن کمال، حمومک مورچه‌داره، خاله رورو، خاله دیگ به‌سر، دختر گریه مى‌کنه، دستمال، دوزیازی، دوقوز بپرک، ریگ‌بازی، زوری،زوو، سُک‌سُک، سه‌پایه، سه نفر کله ملوق، شلاق‌بازی، شیر دیدم، شیر یا خط، طاق یا جفت، عرقچینک، عمو زنجیرباف، عموسبزى‌فروش، قایم‌ باشک، قلعه‌بازی، قلعه  شاه مال منه، کبوتربازی، کلاه‌بردار، کوشک، گربه خاله پیرزن، گردوبازی، گردو شکستن، گرگم به هوا، لبوداغه لبو، لى‌لی، مدادبازی، مَلمَلى‌گو، مولودی، میخ طویله، میخک، نقطه‌بازی، نون بیار کباب ببر، هالنگه، هسته  خرمابازی، هفت سنگ، هل و گلاب، یاسمن و نسترن، یک کلافه و ….

بازی دارتوپا (بندرعباس) :

هدف بازی: افزایش سرعت چابکی و قدرت عکس العمل

وسایل بازی : دار یا چوبی به طول ۵۰ سانتی متروقطر۳ الی ۵ سانتی متر یک عدد توپ که معمولا پارچه ای است و زمینی مسطح تقریبا به طول ۵۰ متر و عرض ۳۰ متر در این بازی دار به معنی چوب می باشد و نوغ توپی که استفاده می شود معمولا بدین شکل است که درون یک جوراب کهته را تا نیمه پر از تکه های پارچه و یک عدد سنگ گرد و کوچک می کنند و بقیه جوراب را درون ان می دوزند و سپس با استفاده از تکه پارچه های رنگی و دوختن ان به توپ آن را رنگی رنگی می کنند که به زبان محلی به آن توپ گلباچی گویند که از نخ های ضخیم رنگی نیز ساخته می شود.

بازى‌هاى استان همدان :

آبجى گلبهار، آقا سلام، اتلماقویش، الک زنبه، اینچیله بادام قاجده بیردام، بازى قلاغه، ترکه‌بازی، تنوره تنوره، دُرنه، دستمال گوتورده، دوز، زو، شاتى‌شوتی، صید و حصار، قاپ‌بازی، قِدبازی، کمربازی، کوف‌بازی، گوشله (کوزه)، گوى‌بازی، لنگه، مورچه‌داره، یک قل دوقل

آزنگه شیر (شیراز ) :

به قید قرعه یکى از بازیکنان انتخاب مى‌شود. او خم مى‌شود و به دیوار تکیه مى‌کند و به اصطلاح شیر مى‌شود. سایر بازیکنان هرکدام خود را عضوى از شیر دانسته با خواندن این ترانه: ‘آزنگه شیر، بشین بشین، بالا بشین که سرِ شیر اومد، رسید.’ بر دوش او مى‌جهند. به‌همین ترتیب بازى ادامه پیدا مى‌کند تا آنکه بازیکنى به خطا نام عضوى از شیر را که قبلاً کس دیگرى انتخاب کرده بوده ببرد یا نتواند بر دوش شیر سوار شود یا در گفتار خود دچار لکنت شود .