در سرزمین عجایب | نقد و بررسی Samorost 3

طبق معمول به دلیل حادثه‌ای غیرقابل پیش‌بینی و غافلگیرکننده،  Gnome«جی‌نوم» از خانه بیرون می‌آید و مجبور می‌شود برای از سرگذراندن ماجراهایی غریب، حتا از سیارک محل زندگی خودش هم خارج شود. مجموعه بازی‌های کوچک و مستقل «ساماروست» Samorost، شرح ماجراهای جی‌نوم را برعهده دارد که در سبک ماجرایی اشاره و کلیک شما را وارد دنیایی فانتزی و عجیب و غریب می‌کند. مجموعه بازی‌های ساماروست را که حالا با انتشار  ساماروست ۳ Samorost 3 به یک سه‌گانه تبدیل شده، استودیوی دوست داشتنی «آمانیتا دیزاین» Amanita Design ساخته که بیشتر به خاطر شاهکار چند سال پیش‌‌اش ماشیناریوم شناخته می‌شود. دو بازی نخست ساماروست تم و شکل روایی یکسانی داشتند و هردو تحت مرورگر اجرا می‌شدند. در هردو بازی جی‌نوم شخصیت اصلی بازی با شنیدن صدایی از خانه‌اش خارج می‌شد و روزش را با داستان‌ها و معماهای جورواجوری تمام می‌کرد. اما اینبار در شماره‌ی سوم، داستان با وجود سادگی، از نسخه‌های پیشین کمی پیچیده‌تر است. شخصیت اصلی طبق معمول در خانه خود نشسته که ناگهان با صدای پارس سگش از خانه خارج می‌شود و یک جسم بیگانه را در اطراف خانه می‌بیند. آن جسم بیگانه یک ساز دهنی است که قابلیت های زیاد و کشف نشده‌ای دارد که قرار است در طی بازی و گشت و گذارهای جی‌نوم در دنیای بازی به قابلیت‌های آن پی ببریم. داستان بازی نه نیازی به نوشته دارد و نه هیچ دیالوگی؛ بلکه تنها با مشاهدۀ حوادث برروی تصویر بازی کاملا از داستان بازی سر در می‌آورید و گیج هم نمی‌شوید. داستان و طول گیم پلی بازی بسیار کوتاه است. به طوری که اگر کمی بیشتر از داستان بازی را توضیح می‌دادم سر و ته قصه هم می‌آمد!

طبق معمول کارهای آمانیتا دیزاین، ساماروست ۳ از نظر هنری خارق‌العاده است؛ فضای بازی دقیقا همان اتمسفر و فضای دو بازی قبلی این مجموعه را دارد با این تفاوت که این بار با کیفیت گرافیکی و انیمیشن‌های بسیار بهتری روبرو هستیم. طراحی محیط‌های از پیش رندر شده‌ی بازی که البته اجزای متحرک زیادی هم دارند تک بعدی و تخت نیست و برخلاف تصور از پرسپکتیو و عمق میدان بسیار خوبی بهره می‌برد. وجود عمق میدان و چند لایه بودن هر سکانس اط پیش رندر شده، باعث شده هر صحنه از بازی قابلیت گشت و گذار و ارائه‌ی معماهای چند لایه و خوب را داشته باشد. تم کلی فضاهای این بازی نه به فضای افسرده‌ی ماشیناریوم شباهتی دارد و نه به سرزندگی و شادابی بازی دیگر استدیوی سازنده، یعنی «بوتانیکولا»  Botanicula شبیه است. سازنده‌های بازی با برقراری یک بالانس در میان تم های تاریک و روشن، فضای خاص و منحصر به فردی خلق کرده‌اند که به راستی درجه یک از آب درآمده است. فضا و اتمسفر بازی طوری است که اگر پس از چند بار تمام کردن بازی، معماهای آن را به خوبی آموخته باشید، در دفعات بعد می‌توانید صرفا از ویژگی‌های هنری بازی لذت ببرید. از تناسب‌های بی‌منطق و منطق‌های بی‌تناسب بازی که توجه مخاطب را به خوبی به خود جلب می‌کند گرفته تا طراحی‌های بسیار زیبای طبیعت داخل بازی که باز هم بدون هیچ منطقی طراحی شده‌اند و بسیار زیبا به نظر می‌رسند.

اما خارج از این بحث‌ها، شاید یکی از نقاط ضعف بازی حوصله‌سر بر بودن گشت و گذار در بازی باشد. برای مثال در بعضی از قسمت‌های بازی این حس به شما دست می‌دهد که درحال تماشای یک انیمیشن هستید. سپس برروی یکی از نقاط درون تصویر کلیک می‌کنید و ادامۀ انیمیشن پخش می‌شود و مدتی را باید به تماشای آن بنشینید. اما محتوای این انیمیشن چیزی نیست جز راه رفتن شخصیت اصلی و پیمودن فاصله نقطه آ تا ب. اگر سازندگان بازی با قرار دادن قابلیتی نظیر Skip این راه رفتن‌ها یا حتی زیاد کردن سرعت شخصیت اصلی، این مشکل را بهبود می‌بخشیدند، حتی بخش گیم پلی بازی نیز نمرۀ کامل را دریافت می‌کرد.

اگر صدای پارس سگ جی‌نوم در ابتدای بازی را فاکتور بگیریم؛ موسیقی‌ و صداگذاری  بازی بسیار عالی کار شده‌اند و تقریبا چیزی از یک شاهکار کم ندارند. موسیقی آغشته به تم تصویری بازی، ترکیبی بسیار خوب و دل‌چسب ارایه می‌کند که به هیچ وجه از تجربۀ آن خسته نخواهید شد. البته اگر از طرفداران بازی‌های اشاره و کلیک با سبک هنری باشید ترکیب موسیقی و گیم‌پلی به وجدتان خواهد آورد. گرافیک هنری بازی و طراحی محیط و همچنین انیمیشن‌های حرکت اجسام مختلف در محیط بازی کاملا بی‌نقص کار شده‌اند و نوید از کارکشتگی سازندگان بازی در این سبک از بازی‌ها می‌دهند.

اما پس از تمام موارد بالا نوبت به اصلی‌ترین رکن گیم پلی بازی یعنی معماها می‌رسد. در ساماروست ۳ شاهد معماهای پیچیده و جالبی خواهید بود که البته یادآور معماهی چند مرحله‌ای و بعضا سخت ماشیناریوم هستند. در بازی‌های دیگر معمولا معماهای متعددی وجود دارند که در نتیجۀ آزمون  و خطاهای بسیار موفق به حل آنها می‌شویم. اما یکی از قوانین پایه و بسیار مهم در بازی‌های آمانیتا دیزاین این است که پیش از فکر کردن در رابطه با راه حل معما، باید به این فکر کنیم که اصلا معما چی هست و قرار است چه چیزی را حل کنیم؟! پیدا کردن معمای اصلی برای پیشروی در گیم پلی در برخی مواقع شاید از حل کردن آن هم سخت‌تر باشد. همین نکته، خود به تنهایی نشان دهندۀ این موضوع است که سازندگان بازی با تجربۀ بسیار بالای خود نوآوری‌های زیادی را در سبک اشاره و کلیک به وجود آورده‌اند  و به هیچ وجه شاهد یک بازی تکراری نیستیم.

به طور کلی ساماروست ۳ با توجه به قیمت و حجمش، ارزش امتحان کردن را دارد. برای بازی کردن این آخرین اثر آمانیتا دیزاین نیاز به صرف انرژی و وقت زیادی هم ندارید. بلکه بسیار مختصر و مفید، مدت زمان کوتاهی را پای بازی می‌نشینید و از یک اثر هنری بسیار زیبا لذت می‌برید و البته کمی هم هوش خود را با معماهای بازی می‌سنجید.